اعتیاد به اینترنت و فضای مجازی | علل، نشانه ها و نحوه درمان

خوشحال می شویم برای دیدن ویدیوهای مرتبط با اعتیاد به اینترنت و فضای مجازی پیج اینستاگرام دکتر فرزاد طباطبایی را دنبال کنید.

اعتیاد به اینترنت و فضای مجازی را می‌توان پدیده‌ای رایج در زندگی‌های امروزی دانست. شاید خود شما نیز به این نوع اعتیاد دچار باشید یا آن را در یک یا چند نفر از اطرافیان سراغ داشته باشید. بر خلاف آن چیزی که اکثر افراد فکر می‌کنند، اعتیاد به اینترنت از اهمیت زیادی برخوردار است، زیرا توانایی فرد در انجام کارهای روزانه را کاهش می‌دهد و باعث می‌شود زمان زیادی را در طول روز از دست بدهد. اعتیاد به اینترنت قابل درمان است، ولی ابتدا قبل از اقدام برای درمان باید در مورد نشانه‌های اعتیاد به اینترنت و پیامدهای منفی که بر روی زندگی شما می‌گذارد اطلاعاتی کسب کنید. برای کسب اطلاعات در زمینه مشاوره روانشناسی در زمینه ترک اعتیاد رفتاری کلیک کنید.

استفاده از اینترنت | آری یا خیر؟

در دسترس بودن اینترنت در دنیای امروز مزایای زیادی دارد و منجر به پیشرفت و تغییر الگوی زندگی بسیاری از خانواده‌های امروزی شده است. علی رغم تمام مزایایی که استفاده از اینترنت، فضای مجازی و تکنولوژی های جدید ارتباطی فراهم کرده است، استفاده نادرست از آن می‌تواند تبعات و پیامدهای سنگینی به همراه داشته باشد. استفاده ناآگاهانه از اینترنت می‌تواند تبعات و پیامدهایی مانند مورد سرقت، تهدید و اخاذی قرار گرفتن، مواجه شدن با محتوای نامناسب (پورنوگرافی، آسیب به خود، خشونت، تبعیض نژادی) و دچار شدن به علائم اعتیادی را در پی داشته باشد. به همین دلیل بهتر است قبل از استفاده از اینترنت و فضای مجازی ماهیت آن را بشناسید و اطلاعات کافی در مورد مزایا و معایب آن را به دست آورید. پیشنهاد می کنیم مقاله دوست یابی آنلاین را که به پیامدهای دوستی های مجازی پرداخته است را مطالعه فرمایید.

اعتیاد به اینترنت چیست؟

اعتیاد به اینترنت که گاهی اوقات به عنوان اختلال در استفاده از اینترنت یا اختلال بازی اینترنتی شناخته می شود، این شکل از اعتیاد به استفاده بیش از حد و اجباری از اینترنت مشخص می شود که در زندگی روزمره، روابط، کار یا مدرسه تداخل ایجاد می کند. به اشکال مختلف، از جمله استفاده بیش از حد از رسانه های اجتماعی، بازی آنلاین، قمار، خرید، یا پورنوگرافی ظاهر می شود.

اعتیاد به اینترنت یکی از انواع اعتیاد رفتاری است که در آن فرد وابستگی شدیدی به اینترنت و استفاده از دستگاه های آنلاین پیدا می‌کند تا از این طریق بتواند با تنش‌ها و استرس‌های زندگی مقابله کند. فعالیت در اینترنت روزانه بین ۸ تا ۱۰ ساعت یا بیشتر به خصوص زمانی که فرد برای انجام کارهای غیر ضروری خود از آن استفاده می‌کند به عنوان اعتیاد شناخته می‌شود. این اعتیاد تعداد زیادی از افراد را در دنیا تحت تاثیر قرار داده است و شیوع آن در کودکان و نوجوانان بیشتر است. این مسئله در کشورهای پیشرفته به یک نگرانی تبدیل شده است.

نکته مهم این است که اعتیاد به اینترنت تنها به ساعت‌هایی که فرد در اینترنت صرف می‌کند محدود نمی‌شود بلکه این میزان مصرف زمانی رخ می‌دهد که فرد در اینترنت فعالیت‌های غیر ضروری انجام می دهد و کنترلی بر آن ندارد. استفاده از اینترنت برای انجام تکالیف مدرسه، وظایف شغلی، کسب و کار، تحقیق و غیره جزء اعتیاد به اینترنت محسوب نمی‌شود. پیشنهاد می کنیم برای آگاهی بیشتر مقاله انواع اعتیاد به اینترنت را مطالعه فرمایید.

1-دلایل اعتیاد به اینترنت

هنوز هیچ دلیل مشخصی برای این مشکل مشخص نشده است اما متخصصین معتقدند که این شکل از اعتیاد نیز مانند سایر انواع اعتیاد می‌تواند ناشی از مشکلات درون روانی و ناتوانی در حل و فصل کردن آن‌ها باشد. برای مثال در بسیاری از موارد افراد به دلایلی مانند افسردگی، اضطراب و بی قراری و یا برای فرار از موقعیت های ناخوشایند و واقعیت های زندگی به استفاده افراطی از اینترنت روی می آورند. از علل و عوامل خطرساز احتمالی که می تواند در ایجاد اعتیاد به اینترنت نقش داشته باشد می توان به موارد زیر اشاره داشت:

• عوامل روانی: افرادی که دارای ویژگی های شخصیتی خاصی هستند، مانند تکانشگری، اعتماد به نفس پایین یا گرایش به گریز از موقعیت های بحرانی با هدف حل نکردن مساله، ممکن است بیشتر مستعد ابتلا به اعتیاد به اینترنت باشند.
• عوامل محیطی: فقدان حمایت اجتماعی یا قرار گرفتن در محیطی که استفاده بیش از حد از اینترنت را تشویق می‌کند، می‌تواند در سوق یافتن فرد به سمت اعتیاد تاثیر گذار باشد.
• شرایط مرتبط با عدم بهداشت روانی همزمان: اعتیاد به اینترنت می تواند با سایر اختلالات سلامت روان مانند افسردگی، اضطراب یا اختلال نقص توجه/بیش فعالی (ADHD) همزمانی داشته باشد.

2-انواع اعتیاد به فضای مجازی و اینترنت

وابستگی به اینترنت انواع مختلفی دارد. در ادامه 4 مورد از شناخته شده ترین انواع آن اشاره کرده‌ایم.

-اعتیاد به بازی های کامپیوتری

-اعتیاد به دیدن وب سایت‌های غیر اخلاقی

-اعتیاد به قمارهای آنلاین

-اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی آنلاین

3-علائم و نشانه ها

اعتیاد به اینترنت می تواند از نظر تظاهر رفتاری متفاوت باشد، اما برخی از علائم و نشانه های رایج آن عبارتند از:

1. اشتغال به اینترنت: مدام به آنلاین بودن یا برنامه ریزی جلسه آنلاین بعدی فکر می کنید.
2. از دست دادن کنترل: مشکل در کنترل مقدار زمان صرف شده آنلاین، تلاش های ناموفق برای کاهش یا توقف استفاده از اینترنت دارید.
3. نادیده گرفتن سایر فعالیت ها: نادیده گرفتن مسئولیت ها، روابط یا سرگرمی ها به نفع استفاده از اینترنت.
4. بروز علائم ترک: احساس بی قراری، تحریک پذیری یا افسردگی در هنگام تلاش برای کاهش یا توقف استفاده از اینترنت.
5. تحمل: نیاز به افزایش زمان آنلاین برای دستیابی به همان سطح رضایت.
6. تأثیر منفی بر زندگی: تجربه مشکلات در روابط، عملکرد شغلی یا مدرسه و سلامت روانی یا جسمی به دلیل استفاده بیش از حد از اینترنت.

4-پیامد های اعتیاد اینترنتی 

کسی که به اینترنت اعتیاد دارد از زندگی باز می‌ماند. تمام وقت فرد معتاد صرف بازی کامپوتری یا چرخیدن در صفحات مجازی و شبکه های اجتماعی و... می‌شود. افراد معتاد به اینترنت معمولا افرادی تنها هستند که به خاطر استفاده بیش از حد از اینترنت تنها تر هم شده‌اند. آن‌ها روابط معنادار زندگی خود را از دست می‌دهند. این افراد از نظر مالی نیز دچار مشکلات عمده‌ای می‌شوند. از طرفی فرد بخاطر صرف وقت زیاد در اینترنت بسیاری از فرصت‌ها و موقعیت‌های خود را از دست می‌دهد و از طرف دیگر بخاطر انجام کارهایی مانند خرید اینترنتی و قمار اینترنتی با ضررهای مالی بسیاری مواجه می‌شود. برای آگاهی بیشتر در زمینه عوارض اعتیاد به اینترنت کلیک کنید.

یکی از عوارض اعتیاد اینترنتی، بروز افسردگی در افراد است. معمولا اینترنت حاوی تصاویر و مطالبی از زندگی های به ظاهر لوکس و چهره های فتوشاپ شده است. بسیاری از افراد با عدم آگاهی از واقعیت های پشت پرده پیوسته زندگی خود را با ظواهر اینترنتی مقایسه می کنند. این امر به مرور زمان زمینه ساز افسردگی خصوصا در میان جوانان می شود.

اعتیاد به اینترنت در کودکان

دچار شدن به این مشکل برای کودکان ونوجوانان مسأله ای بسیار نگران کننده تر است. کودکان از دانش کافی برای مدیریت درست استفاده از رایانه برخوردار نیستند و به همین دلیل تحت آسیب‌های بالقوه زیادی در زمان استفاده از اینترنت قرار می‌گیرند که نمی‌توانند آن‌ها را درک کنند. امروزه اغلب کودکان با استفاده از گوشی های هوشمند به راحتی به اینترنت دسترسی دارند.

درست است که داشتن تماس دو طرفه بین والدین و کودک در مواقع ضروری، برای والدین اطمینان بخش است؛ اما دسترسی مداوم اینترنت برای کودکان می‌تواند آن‌ها را در معرض خطرات جدی مانند کاهش ارتباط آن ها با دنیای اطراف قرار دهد. زمانی که کودکان آنلاین هستند، در خطر مزاحمت های سایبری و مواجهه با محتواهای غیراخلاقی نیز قرار دارند.

جلوگیری از این مشکلات نیازمند آن است که قوانین روشنی برای استفاده از اینترنت وضع کنید و دسترسی به آن را برای کودک به ساعات مشخصی محدود کنید.

روش های درمان 

این اعتیاد نیز همانند تمام اعتیادهای دیگر نیازمند توجه و مراقبت است، چرا که اگر درمان نشود می‌تواند تاثیرات شدیدی بر زندگی فرد معتاد بگذارد. درمان اعتیاد به اینترنت معمولاً شامل یک رویکرد چند بعدی است که ممکن است شامل موارد زیر باشد:

1. روان درمانی: درمان فردی یا درمان شناختی-رفتاری (CBT) می تواند به افراد کمک کند تا استراتژی های مقابله ای سالم تری بیاموزند. هوس های گاه به گاه و یا دائمی سرکشی به دنیای مجازی را مدیریت کنند، مسائل اساسی را برطرف کرده و عزت نفس را بهبود ببخشند.
2. گروه درمانی یا گروه های حمایتی: شرکت در گروه درمانی یا گروه های حمایتی حس تعلق به اجتماع و تفاهم و همچنین فرصت هایی برای به اشتراک گذاشتن تجربیات با دیگران و یادگیری از دیگران را تقویت می کند.
3. خانواده درمانی: مشارکت اعضای خانواده می تواند به بهبود ارتباطات منجر شود. سپس با رسیدگی به پویایی خانواده و ارائه پشتیبانی و نشان دادن توجه و درک متقابل در مسیر بهبودی موثر واقع شود.
4. مداخلات رفتاری: اجرای راهبردهایی برای خودکنترلی و تعیین محدودیت برای استفاده از اینترنت می تواند مفید وافع شود. شامل تکنیک هایی مانند تعیین محدودیت های زمانی خاص، استفاده از مسدود کننده های وب سایت یا نرم افزار نظارت و یافتن فعالیت های جایگزین می شود.
5. پرداختن به مسائل زیربنایی و زمینه ساز اعتیاد: درمان بیماری های روانی همزمان مانند افسردگی یا اضطراب در مدیریت اعتیاد به اینترنت ضروری و لازم به نظر می رسد.

شیوه های خودیاری برای کنترل اعتیاد به اینترنت

راهکارهای ذیل علاوه بر درمان می‌توانند در پیشگیری از اعتیاد به اینترنت نیز به شما کمک کند.

•  تعیین زمان های مشخصی برای استفاده از اینترنت
•  نظارت اعضای خانواده بر برنامه استفاده از اینترنت
•  استفاده از پاداش و تنبیه برای استفاده درست و نادرست از اینترنت
•  هدفمند کردن استفاده از اینترنت
•  پیدا کردن فعالیت و سرگرمی‌هایی خارج از دنیای مجازی
• بیشتر کردن ارتباط با خانواده و دوستان

با این حال در بسیاری از موارد افراد با استفاده از روش‌های خودیاری نمی‌توانند اعتیاد به اینترنت را در خود از بین ببرند؛ چرا که ممکن است این مشکل ناشی از مسائل درون روانی پیچیده‌ای بوده و نیازمند دریافت مداخلات حرفه ای باشد. در این شرایط مراجعه به روانشناس برای حل مشکل ضروری است. شما می‌توانید با مراجعه به روانشناس با روش روانکاوی اعتیاد راهکارهای موثر در زمینه روان درمانی دریافت نمایید.

روانشناسان با استفاده از رویکردهایی نظیر رفتار درمانی و یا درمان شناختی-رفتاری می‌توانند در حل این مسئله به شما کمک کنند. برای شناخت بیشتر با درمان شناختی-رفتاری کلیک کنید.

کلام آخر 

اعتیاد به اینترنت باعث می‌شود که فرد دائما افکار وسواسی برای استفاده از اینترنت داشته باشد و هنگام دور شدن از فضای مجازی احساسات ناخوشایندی نظیر پریشانی و اضطراب را تجربه کند. درمان اعتیاد به اینترنت رویکرد درمانی نوینی محسوب می شود. به همین دلیل با پیچیدگی هایی همراه است. افرادی که دچار وابستگی به اینترنت هستند معمولا تلاش می‌کنند تا به گونه‌ای خود را سرگرم اینترنت کرده و از زندگی واقعی خود فاصله بگیرند. این مسئله باعث می‌شود که به مرور هیجانات منفی را تجربه کنند.

ترک اعتیاد به اینترنت همیشه آسان نیست و ممکن است با استفاده از راهکارهای عمومی مطرح شده در مطلب فوق نتوانید این رفتار را اصلاح کنید. اما جای نگرانی نیست چرا که در همین راستا مرکز مشاوره حامی هنر زندگی شرایطی را برای شما فرآهم کرده تا بتوانید با مراجعه به مشاوره ترک اعتیاد ریشه اعتیاد به اینترنت را در خود پیدا کنید و به حل و فصل آن بپردازید. درمانگر در جلسات مشاوره ترک اعتیاد با ارائه راهکارهای عملی مناسب برای مقابله با وسوسه به شما کمک خواهد کرد تا از بازگشت مشکل نیز پیشگیری کنید. برای کسب اطلاعات در زمینه مشاوره تلفنی کلیک کنید.

سوالات متداول

مهم‌ترین علائم اعتیاد به اینترنت چیست؟

گذارندن زمان بیش از حد در اینترنت، مشغولیت ذهنی بیش از حد برای استفاده از اینترنت، ناتوانی در کنترل کردن میزان استفاده و بی قرار بودن در زمان عدم دسترسی از مهم ترین علائم محسوب می‌شوند.