عشق مجازی چیست؟ رابطه عاطفی در فضای مجازی و جنبه های آن

اصطلاح عشق مجازی یکی از مهم ترین و شایع ترین اصطلاحاتی است که امروزه در بین افراد، به خصوص جوانان و نوجوان وجود دارد. نکته بسیار عجیب در این بحث، چگونگی شکل گیری عشق در بین فضا های غیر حضوری و غیر حقیقی است. البته بسیاری از این عشق ها پس از مدتی بسیار کم فرو می شیند و حتی با عشقی دیگر جایگزین می شود. با این حال عشق مجازی نیز مثل هرنوع عشق دیگری، امکان پرورش و به سرانجام رسیدن را دارد. در همین راستا این مقاله قصد دارد به بررسی این پدیده نوظهور و ابعاد آن بپردازد.  

;

عشق

عشق یکی از ویژگی هایی است که به اندازه افرینش انسان و حتی بیشتر از آن قدمت دارد. پدیده ای مقدس و ارزشمند که به نوعی می توان آن را یک نعمت خاص دانست. اما عشق نیز ابعادی دارد که شناخت ان ها به قوی تر کردن عشق کمک می کند.
از نظر لغوی، عشق عبارت است از: تمایل افراطی نسبت به چیزی خاص. در واقع تعریف درست و حقیقی از این پدیده بسیار سخت است؛ چرا که از جنس تجربه است و بنابراین هر کس توصیف خاص خود را از این تجربه دارد. البته مثل هر پدیده دیگری بسیاری از افراد متخصص در زمینه های مختلف، نظیر فلسفه، روانشناسی، ادبیات، عرفان و حتی عصب شناسان، سعی می کنند توصیفی علمی و مناسب از این پدیده ارائه کنند.
با تمام مشکلات مواجه با توصیف روانشناسی عشق، می توان آن را نوعی تمایل خاص و بیش از حد نسبت به چیزی خاص دانست. ویژگی مهم عشق در این نکته است که این نعمت می ‌تواند منبع بسیار خوبی برای شادی باشد ولی اگر با عدم ‌پذیرش طرف مقابل رو به ‌رو شود، می ‌تواند ویرانگر باشد.

1-ابعاد عشق از نظر استرنبرگ

مدل مثلثی عشق، مدلی است که رابرت استرنبرگ روانشناس برجسته درباره ابعاد عشق مطرح کرده است. در این مدل عشق حالتی روان شناختي دارد كه از سه بعد صميميت، تعهد و هوس است. از نظر استرنبرگ کسی می تواند عاشق باشد که هر 3 پایه عشق را به اندازه کافی داشته باشد. در توضیح این ابعاد می توان گفت:

• صمیمیت: صمیمیت، بعد عاطفی یک عشق را تشکیل می دهد. وقتی کسی نسبت به فردی معین احساساتی نزدیک، خاص و مشترک داشته باشد، می توان این دسته از احساسات را صمیمیت دانست. باید توجه داشت که صمیمیت بین زوجین یک احساس دو طرفه مهم است.
• هوس: هوس و یا شیفتگی نیز یکی دیگر از عناصر عشق از نظر استرنبرگ است. البته عامل هوس تنها ایعاد جنسی و جسمی یک نوع رابطه عاشقانه را در بر نمی گیرد، بلکه مسائل و احساسات رمانتیک را نیز در بر می گیرد. برای آگاهی بیشتر درباره انواع عشق از نظر استرنبرگ کلیک کنید.
• تعهد: وفاداری یا تعهد، نشانگر تمایل یک فرد برای دوام و ادامه یک نوع رابطه است. این تمایل و انگیزه در رفتار ها بسیار قابل انعکاس و مشاهده است.

2-مراحل عشق از نظر فیشر

بر اساس نظریه هلن فیشر، متخصص انسان ‌شناسی بیولوژیکی، سه مرحله مختلف یرای شکل گیری عشق در مغز وجود دارد. این سه مرحله عبارتند از:

• شهوت: در این مرحله که به میل جنسی نیز معروف است، نسبت به افراد متنوعی احساس تمایل وجود دارد.
• عشق پر شور: در این مرحله اساسی احساسات و توجه فرد بر روی یک فرد خاص متمرکز می ‌شود و تنها این فرد برای او جایگاه ویژه‌ ای را پیدا می‌ کند.
• وابستگی: در مرحله آخر میزان اضطراب افراد پایین می آید و او احساس پیوندی عمیق را با فرد مقابل خود در خود می بیند.

 

عملکرد عصب شناختی مغز در روند تشکیل عشق

وقتی از عشق سخن به میان می آید در واقع از احساس صحبت می شود. تمامی احساسات جنبه ای تجربه مانند دارند و بنابراین در مغز انسان پردازش می شوند. این پردازش نیز خود به خود قسمت های ساختاری مغز، به خصوص ناقلین عصبی و سایر عوامل درون ریز، را درگیر می کند.

1-عشق و مغز

افراد در مرحله عشق پر شور، با عدم وجود اختلاف و داشتن تفاهم در تمامی شرایط، در کنار هم لذت بسیار بالایی را تجربه می کنند ولی به محض وقوع ناسازگاری و اختلاف، ناراحت می شوند. دلیل این امر در چیست؟ شاید بتوان گفت که دلیل آن در این نکته است که، عشق بر قسمت ‌هایی از مغز اثر می گذارد که در مواقع تحریک و ناکامی، تحت تاثیر قرار می گیرند. عشق سیستمی از جنس پاداش ذهنی برای انسان ها است. در واقع این حس به گونه ای رشد کرده است که فرد بتواند طرف ‌مقابل خود را تا مدت ها تحمل بکند. برای درک بهتر از عشق مجازی و مخاطرات آن با مشاوره تلفنی فردی تماس بگیرید.

2-انتقال‌دهنده ‌های عصبی

انتقال‌دهنده ‌های عصبی یا ناقلین عصبی، هورمون ‌هایی نظیر دوپامین، هورمون اکسی‌توسین، سروتونین، وازوپرسین و تستوسترون اند که نقش مهمی را در احساسات افراد ایفا می‌ کنند. ناقلین عصبی نهم در روند شکل گیری آن عبارتند از:

• دوپامین: یکی از مهم ترین انتقال ‌دهنده ‌های عصبی مغز دوپامین است. این ماده مسئول احساسات پاداشی است که بعد از دریافت غذا، آب، رابطه‌ جنسی و...، در فرد احساس می‌ شود. دوپامین با انتقال دسته ای از مواد شیمیایی به درون مغز، در واقع به مغز پیام می دهد که رفتار ما مناسب و تقویت کننده وضعیت بدن است. همچنین، سبب بروز احساساتی خوب و قوی در انسان می شود که به او انگیزه می ‌دهد تا در آینده نیز آن رفتار را تکرار کند. ترشح این ماده در مواقع تجربه احساس عشق، در افراد افزایش می ‌یابد. برای آشنایی با هورمون های شادی آور کلیک کنید.
• سروتونین: ناقل عصبی نیز در تجربه عشقی دخیل است. در واقع این هورمون مسئول احساس سلامت، تنظیم خلق‌ و خو، اضطراب، خواب و اشتها است. سطح این ماده در زمان عشق ورزی افت می کند. بنابراین، دانشمندان گمان می کنند کسانی که عاشق می ‌شوند نسبت به فرد مقابل خود دچار احساس وسواس و تعصبی عجیب می شوند. در نتیجه افراد عاشق احساس می‌کنند باید دفعات بیشتری را در طول روز با معشوق خود در تماس باشند. همچنین افراد عاشق ممکن است دچار کم‌ خوابی و بی ‌اشتهایی شوند که در نتیجه کاهش سروتونین بدن است.
• اکسی‌توسین: اکسی توسین نیز مانند سایر ناقلین عصبی، نقشی اساسی را در احساس عاشقی ایفا می کند. چرا که این ماده به هورمون پیوند معروف است. این هورمون مسئول رفتار های همدلانه، احساس اعتماد، وابستگی در دوران حاملگی فرزند و دوران کودکی او است. این ماده بعد از ارگاسم نیز به میزان زیادی در بدن ترشح می ‌شود.

 

عشق مجازی

امروزه یکی از مهم ترین و شایع ترین اشکال عشق، صورت مجازی آن است. انسان ها نیز یه طور کلی موجوداتی اجتماعی هستند و زمان به نسبت زیادی را در فضا های مجازی می گذرانند. بنابراین می توانند درگیر عشق مجازی به دفعات بشوند.
در این نوع از عشق، افراد اغلب بدون قرار های حضوری و واقعی، تجربه عشق و یا تمایلی خاص را نسبت به طرف مقابل خود حس می کنند. در واقع زمانی که زندگی افراد به طور کامل وابسته به فضای مجازی می شود، می توان انتظار داشت که زندگی عاشقانه آن ها نیز در بستر مجازی رخ دهد. البته نکته مهم این است که عشق در فضای مجازی مثل تمام امورات مجازی، جنبه ای خاکستری دارد؛ یعنی نه سفید است و نه مشکی. نه می توان آن را رد کرد و بد دانست و نه می توان آن را تایید کرد و خوب دانست. در این رابطه مطالعه مقاله رابطه لانگ دیستنس پیشنهاد می شود.

1-فناوری و عشق

تکنولوژی و فناوری نعمت هایی مهم اند؛ چراکه زندگی و ابعاد آن را برای انسان ساده تر می کنند. اما اگر استفاده از آن ها به گونه ای افراطی تبدیل شود، به زندگی انسان ضربه می زند. بستر مجازی، شبکه های اجتماعی و انواع برنامه های دوستیابی، همگی فضایی را برای شکل گیری انواع ارتباطات در بین افراد ایجاد می کند. اما یکی از اصلی ترین دغدغه های افراد و خانواده هایشان، چگونگی این روابط و سرانجام آن ها است.
البته متاسفانه سوگیری های منفی که اغلب جنبه ای افراطی دارند، نسبت به عشق مجازی وجود دارد که درست نیست. بهتر است به این نکته توجه داشت که دوستیابی آنلاین یا هر نوع عشق برای آن که بخواهد به سرانجامی برسد، باید از مکمل شناخت نیز برخوردار باشد.

2-عشق مجازی و سرانجام آن    

در دنیای امروز نباید استفاده از تکنولوژی را بد و اشتباه دانست؛ استفاده از برنامه های مجازی دوستیابی نیز از جمله این تکنولوژی ها است. گاهی این روابط می توانند به ازدواج و روابط پایدار بین زوجین ختم بشود، بنابراین سیاه نشان دادن فضای مجازی درست نیست. تنها نکته حائز اهمیت این است که بستر فضای مجازی قابلیت آسیب رساندن بالایی دارد. بنابراین داشتن شناخت و هشیاری در این بستر، لازمه حفظ امنیت است. در این رابطه مطالعه مقاله تاثیر شبکه های اجتماعی بر روابط زناشویی پیشنهاد می شود.
همچنین مسئله اصلی دیگر، بحث تفاوت بین واقعیت و تصور است. چراکه بسیاری از افراد متاسفانه درک درستی از طرف مقابل در پشت فضای مجازی ندارند و تنها به تصورات خود اطمینان دارند. حتی گاهی افراد به دلیل غیر ملموس و غیر حضوری بودن، نمی توانند از ویژگی های طرف مقابل خودشان درکی داشته باشند؛ بنابراین در ذهن و تصورات خود، قدیسی می سازند که ممکن است با واقعیت تفاوت های زیادی داشته باشد.  

ادراک عشق و ارتباط آن با مغز

یکی از بزرگ ترین قوه های ذهنی که در شکل گیری تصورات و چگونگی واکنش به محیط نقش دارد، قوه ادراکی انسان است. این قوه در بحث شکل گیری ارتباطات نقش بسیار پررنگی را ایفا می کند. بنابراین سلامت این قوه بسیار برای تشکیل یک رابطه مناسب بسیار مهم است.
ادراک عبارتست از، فرایند پیچیده دریافت آگاهی از داده های حسی بدن، فهم و پردازش آن ها. همچنین قوه فرایندی را انجام می دهد که افراد به وسیله آن، برداشت هایی را که از محیط خود دارند، تنظیم و تفسیر می کنند. به همین طریق است که به آن ها، معنی می دهد. البته نکته مهم در این است که ادراک می تواند با واقعیت عینی تفاوت های بسیاری داشته باشد.

1-ادراک در مقابل واقعیت

بین دو پدیده واقعیت و ادراک تفاوت هایی وجود دارد. ادراک، در واقع می تواند روش و الگویی برای چگونگی تفکر فرد باشد. این الگو های ذهنی و تفکری افراد با یکدیگر متفاوت است و روش تفکر نیز توسط عوامل مختلفی تعیین می شود. واقعیت به وضعیت واقعی پدیده ای اشاره می کند که ممکن است برای همه افراد به راحتی و به درستی، در ذهن شکل نگیرد. به طور کلی تفاوت ها را می توان به این صورت دانست:

• ادراک روشی است که فرد چیزی را می فهمد و افراد متفاوت می توانند ادراکات متفاوتی را نیز برای هر چیز دریافت کنند. در حالی که واقعیت تغییر نمی کند و واقعیت یکی است.
• ادراک توسط عوامل خارجی و داخلی قابل کنترل و تغییر است، در حالی که واقعیت را هر چیز نمی تواند کنترل کند و یا تغییری در آن بدهد.
• ادراک ارتباطی مستقیم با نگرش و اعتقادات یک فرد دارد در حالیکه واقعیت به خودی خود وجود دارد و تحت تاثیر چیزی قرار نمی گیرد.

2-تفاوت ادراک و احساس

احساس به نوعی انتقال است. توانایی احساس پیام های عصبی را به طرف کورتکس حسی مغز، ارسال می کند. ولی ادراک، از ترکیب داده های حسی با سیستم های فکری بوجود می آید. در واقع، اگر اطلاعات حسی به مراکز قشر مغز انتقال یابد، ادراک را بوجود می آورد و رفتار فرد، تحت داده های دریافتی حسی و فرایند های قشر خارجی مغز قرار می گیرد. بنابراین از دیدگاه فیزیولوژیک، احساس و ادراک، دو فرایند متفاوت ولی مرتبط هستند. در واقع یک تحرک حسی معین، می‌تواند ادراک های متفاوتی را به دنبال خود داشته باشد و تحریک ‌های حسی متفاوت، می ‌توانند به ادراکی یکسان برسند.

3-ادراک و رابطه های مجازی

حتی انسان وقتی در دنیای واقعی است، ابزار ادراکی او کامل و بی ‌نقص نیست. بسیاری از انسان ها دچار خطا های حسی، به خصوص دیداری و شنیداری است. زمانی که سخن از رابطه‌ مجازی به میان می آید، اهمیت میزان واقعی بودن آن رابطه و ابعاد آن پررنگ تر می شود. چراکه در دنیای مجازی تماس های حضوری وجود ندارند و تنها افراد با اطلاعات محدود دریافتی از شبکه ها و برنامه های مجازی ادراک خود را از محیط می سازند. در واقع چگونه می توان به یک رابطه مجازی که اطلاعات مرتبط با آن همگی مجازی و غیر حقیقی است، اطمینان داشت؟ برای کسب آگاهی بیشتر در این رابطه مطالعه مقاله مدیریت رابطه از راه دور پیشنهاد می شود.  

عشق مجازی خوب یا بد؟

هر پدیده ای مفید و مضر بودن آن، بستگی به نوع استفاده از آن دارد. اینترنت با اینکه امکان ارتباط سریع‌ و آسان را در سطحی وسیع برای بشر فراهم کرده است، در کنار فوایدش، ضرر های بسیاری را نیز به ارمغان می آورد؛ به خصوص در زمینه های ارتباطات انسانی.

1-فواید عشق مجازی

• فراهم کردن امکان آشنایی با افرادی که شانس تماس حضوری با آن ها بسیار کم است.
• در بستر فضای مجازی، نقوص کلامی، زبانی، شخصیتی و رفتاری ما پنهان می ماند.
• به دلیل غیر حضوری بودن بستر مجازی، امکان تفکر بیشتر بر روی نوشته ها وجود دارد.
• فرصت ویرایش و حذف نوشته ها وجود دارد.
• با استفاده از خلاقیت و مهارت نوشتن، می توان بهتر از واقعیت خود را معرفی کرد.

2-مضرات عشق مجازی

• در بستر مجازی واقعیت از انسان پنهان است؛ در واقع به دلیل واقعی نبودن این بستر، گفت و گو ها و عشق های آن نیز می تواند جنبه ای مجازی و غیر حقیقی داشته باشد.
• امکان فریب خوردن در این بستر بسیار بالا تر از دنیای واقعی است؛ چراکه به طور معمول، انسان ها در حین آشنایی و به طور ناخودآگاه، سعی می کنند خودشان را بهتر و خوب تر از واقعیت جلوه دهند. بنابراین احتمال بروز این مسئله در پشت نوشته ها و چت ها و سکس چت های فضای مجازی، بیش تر خواهد بود.
• در رابطه مجازی، با توجه به نوشته ها افراد تصویر سازی می کنند؛ بنابراین احتمال اینکه دیگران برداشتی اشتباه از نوشته ‌های او داشته باشند، بسیار زیاد است. به علاوه افراد ممکن است از حرکات بدن، ارتباط چشمی و نشانه‌های فیزیکی استفاده کنند. در بستر فضای مجازی امکان استفاده از این ویژگی ها و مهارت ها، وجود ندارد و یا بسیار کم است. در واقع بدون مشاهده واقعی نشانه ‌های فیزیکی، افراد به راحتی ممکن است  فریب بخورند.
• در اغلب موارد شخص مقابل هیچ مسئولیتی را در قبال عشق کسی دیگر قبول نمی کند؛ به بیان دیگر آدم‌ ها در بستر فضای مجازی، عشق را مثل فضای واقعی جدی نمی گیرند و اغلب گمان می کنند می‌ توانند به ‌راحتی طرف مقابل را با کسی دیگر جایگزین کنند. عشق مجازی پیچیدگی های خاص خود را دارد که در این مقاله نمیتوان به تمام موارد اشاره نمود، برای اطلاع دقیق از مشکلات و چالش های آن با مشاوره روانشناسی تماس بگیرید.