سالمندی موفق، عوامل موثر در آن و ملاک های موفقیت در سالمندی

خوشحال می شویم برای دیدن ویدیوهای مرتبط با سالمندی موفق پیج اینستاگرام دکتر فرزاد طباطبایی را دنبال کنید.

آیا تا به حال درباره سالمندی موفق اندیشیده اید؟ پیری و سالمندی یکی از مراحل روند زندگیست که برای هر موجود زمینی اتفاق میفتد. اما همه افراد در مورد پیری یکسان نیستند. برخی افراد قبل از سن سالمندی پیر می شوند و دچار پیری زودرس می شوند. برخی دیگر در سنین 80 و 90 سالگی فعال و سالم هستند. بسیاری معتقدند کسانی که زودتر پیر می شوند و زود می میرند بخاطر نحوه ی زندگی و شرایط ژنتیکی در طول زندگی است. در برخی موارد ممکن است این واقعیت وجود داشته باشد. فیلسوفان و دیگران مدت ها است در مورد معنای زندگی خوب تحقیق کرده اند، باید از خود بپرسیم که موفقیت در سالمندی به چه معناست؟ و چگونه می توان در دوران سالمندی نیز انسانی با انگیزه و امیدوار بود. 
مسلما داشتن سلامت روان رکن اصلی این موفقیت ها خواهد بود. پیشنهاد می کنیم برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه با مشاوره روانشناسی همراه باشید.

سالمندی موفق

پاسخ به این سوال ساده نیست. از دیرباز موضوع تحقیقات و بحث های جدی در زمینه پیری شناسی بوده است. روو و کان دو فرد برجسته ی سالمندی موفق در دهه ۱۹۹۰ بودند که سالمند موفق را اینطور معرفی کردند:

• رهایی از بیماری و ناتوانی
• عملکرد شناختی و فیزیکی بالا و نداشتن اختلالات عصبی شناختی
• تعامل فعال و امــید به زندگی

محققان و پزشکان از این مدل بسیار بهره گرفته اند؛ اما ممکن است وقتی به پیری موفق یا پیری مطلوب فکر می کنند این موارد فقط جزئی از تعاریف باشد.
سالمندان موفق افرادی هستند که در ظاهر و از لحاظ سنی نسبت به بقیه پیرتر بنظر می رسند اما تفاوتی که با سالمندان معمولی دارند این است که در هر مرحله از زندگی می توانند هر فعالیتی انجام دهند. اما یک مشکل آشکار در مورد این تصور پیر شدن موفق وجود دارد: بسیاری از افراد مسن، در نهایت نمی توانند هر سه معیار موفقیت را برآورده کنند. پس آیا آن ها شکست خورده اند؟ و آیا ما قضاوت می کنیم که اگر آن ها با افزایش سن عاری از بیماری و نقص باقی نمانند تقصیر آن هاست؟
تمام افراد متمایز از هم هستند و اینکه در هر مرحله از زندگی آن ها خسته شوند و یا بیماری ای جلوی پیشرفت آن ها را بگیرد طبیعی است. اما بعد از بهبودی و استراحت دوباره به فعالیت های خود شروع می کنند و ادامه می دهند. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره نیازهای روانی سالمندان کلیک کنید.

اینفوگرافیک سالمندی موفق، عوامل موثر در آن

 

حقیقتی درباره ی پیر شدن موفق

محققان در پژوهش مدل زندگی سالمندان موفق به این نتیجه رسیده اند که افراد با افزایش سن، اخــتلالات مربوط به سانحه و عوامل استرس زای مربوط به سلامتی و اجتماعی را بیشتر درک و احساس می کنند. آن ها خاطرنشان می کنند که اگر چالش های رایج مرتبط با سن نبود، نیازی به تشخیص سالمندی موفق در هر سنی وجود نداشت. آن ها پیشنهاد می کنند کسانی که بدون هیچ گونه تلاشی از سلامت جسمانی، سلامت روان و مشارکت در فعالیت های اجتماعی برخوردارند؛ سالمندان خوش شانس نامیده شوند.

عوامل استرس زا و تاثیر آن بر سالمندی موفق

اما اکثر مردم خوش شانس نخواهند بود. بنابراین آن ها باید راه هایی برای مقابله و سازگاری با عوامل استرس زای وابسته به سن پیدا کنند عوامل استرس زا شامل موارد زیر است:

• بیماری مزمن
• آسیب های محیط اجتماعی
• عدم تناسب فرد و محیط

کنار آمدن با عوامل استرس زای وابسته به سن و یافتن راه هایی برای حفظ کیفیت زندگی، سازگاری فعال نامیده می شود. محققان در ادامه توضیح می دهند که چگونه می توان این کار را به شیوه پیشگیرانه (به عنوان مثال پیش بینی آینده یا عوامل استرس زای قریب الوقوع) و سپس به شیوه اصلاحی انجام داد؛ که به معنی سازگاری پس از بروز استرس یا مشکل است.
برای سازگاری، یک فرد مسن باید هم منابع داخلی (نگرش، خوش بینی، کنار آمدن با چالش ها) و هم منابع خارجی (حمایت اجتماعی موجود، منابع مالی و غیره) را به کار گیرد. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره اختلالات سازگاری کلیک کنید.  

عوامل تاثیر گذار بر روند پیری و سالمندی موفق

پیری پدیده ای طبیعی است. بعد از گذشت مدت زمانی سلول های بنیادین بدن از کار می افتد و روند پیری آغاز می شود. اما برخی از مسائل بر روند پیری تاثیر گذارند و آن را تند تر یا کند تر می کنند. از جمله آنها می توان به وضعیت اقتصادی، و اجتماعی و همچنین ســبک زندگی اشاره کرد. در زیر به طور خلاصه آن ها بررسی خواهند شد.

عوامل اجتماعی تاثیر گذار بر روند پیری

• وضعیت اقتصادی - اجتماعی • نــقش تحصیلات در زندگی • سطح عملکرد جسمی و شناختی • چیدمان زندگی مانند موقعیت اجتماعی بالا یا چیدمان زندگی با موقعیت اجتماعی بسیار پایین • قومیت • یک سبک زندگی چالش برانگیز ذهنی و احساسی

عوامل تاثیر گذار محیطی بر روند پیری

طول عمر و کیفیت زندگی نیز تا حد زیادی با آن چه شخص برای حفظ سلامت جسمی و روحی خود انجام می دهد تعیین می شود. نمونه هایی از این مورد ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• دریافت مراقبت های پزشکی به موقع و موثر
• حفظ وزن مناسب و تــغذیه سالم
• داشتن مقدار مناسب خواب در روز و ورزش کافی
• اجتناب از مصرف زیاد الکل، سیگار کشیدن و سایر عادات غیر سالم
• روابط اجتماعی و چالش های فکری
• حفظ نگرش مثبت نسبت به زندگی
• اجتناب از استرس و افسردگی

ما در زیر با جزئیات بیشتری بحث خواهیم کرد که چگونه برخی از این مسائل عمیقا بر روند پیری و همچنین بر کیفیت زندگی در سال های بعد تأثیر می گذارد.  

نگرش منفی نسبت به سالمندی

بسیاری از افراد مسن تصور می کنند که دیگر مفید نیستند و احــساس ارزشمندی کمتری دارند. در نتیجه تلاش کمی برای حفظ سلامت و فعالیت خود انجام می دهند. به هر حال، آن ها به پایان عمر خود نزدیک می شوند و تمایلی به امتحان کردن چیز های جدید یا به چالش کشیدن خود یا غذا خوردن یا ورزش مناسب ندارند.
نگرش منفی نسبت به افزایش سن در افراد مسن تأثیر مستقیمی بر سلامت آن ها دارد. بسیاری از مطالعات نشان می دهد افرادی که از نظر جسمی فعال هستند درد مفاصل کمتر، فشار خون پایین، افسردگی کمتر، حملات قلبی کمتر و بروز سرطان کمتر دارند. تغذیه مناسب نیز همین تأثیر را بر روند پیری دارد و شروع بیماری یا ناتوانی را به تأخیر می اندازد.پیشنهاد می کنیم در همین رابطه مقاله پــیری زودرس را مطالعه فرمایید.

1- توانایی های سالمندان

بسیاری از شواهد و تحقیقات وجود دارد که نشان می دهد افراد مسن می توانند یاد بگیرند. این مسئله می تواند در تقویت حافظه موثر باشد و آنها قادر خواهند بود به طور فعال در تجارت و اجتماع مشارکت داشته باشند. عدم انجام تمرینات بدنی، مشارکت اجتماعی و تحریک ذهنی در افراد سالمند اغلب باعث می شود که این افراد توانایی استفاده از ذهن و بدن خود را از دست بدهند.

2- احساس ناتوانی در سالمندان

سالمندان فکر می کنند که در جوانی فرصت های زیادی از دست داده اند و دیگر زمانی باقی نمانده است. در نتیجه، بسیاری از افراد سالمند از ایده های جدید یا فناوری مانند رایانه می ترسند، نه به این دلیل که ناتوان باشند بلکه به دلیل نگرش خود علاقه ای ندارند. بدیهی است که این طرز فکر در شکست و ناتوانی انجام کار در سنین بالا مشکل بزرگی است. جای تعجب نیست که افسردگی در سالمندان و خودکشی در افراد مسن بیشتر از جوانان است.  

استراتژی های مداخله در طول زندگی

خانواده ها یا سایرین که با یک فرد مسن درگیر هستند باید نگرش بسیار رایج بی ارزشی، شکست و استعفا از عزیزان سالمند را تشخیص داده و اقدامات اصلاحی را انجام دهند. آن ها باید در رفتار با سالــمند، فرد مسن را تشویق کنند و حتی احتمالاً از او بخواهند که از نظر روحی، اجتماعی و جسمی به طور فعال درگیر شود. به او هدیه ای برای زندگی بدهند. اما خانواده ها هم چنین باید بسیار مراقب باشند که کنترل کننده ی سالمندان نباشند، و بیشتر حمایت کننده ی آن ها باشند.در این جا چند ایده وجود دارد:

۱. مشارکت در کار های داوطلبانه

مطمئن شوید که سالمند به جای تماشای تلویزیون یا تماشای فیلم، در طول روز فعالیت های چالش برانگیزی دارد. این ممکن است شامل سفر به مکان های جالب، بازدید از مراکز مختلف، ارائه بازی ها یا پازل های چالش برانگیز، انجام کار های داوطلبانه، فراهم آوردن فرصتی برای مشارکت در کارهای جهادی، ارائه مکالمات محرک یا کار در کلاس آموزش بزرگسالان یا مدرک دانشگاهی باشد.
اگر فرد علاقه مند است، او را تشویق کنید تا در صنایع دستی، شجره نامه ها، طراحی خلاقانه، نوشتن، رزرو ملاقات یا سایر فعالیت های چالش برانگیز خانه مشارکت داشته باشد. این کار موجب می شود سالمندان کمتر به گــوشه گیری و انزواطلبی روی آورند.
به آن ها مسئولیت مراقبت از حیوانات خانگی مانند سگ، گربه یا پرنده را بدهید. علاوه بر این، در صورت امکان به آن ها اجازه دهید از گیاهان نیز مراقبت کنند. این استراتژی اغلب در خانه سالمندان برای کاهش افسردگی در افراد مسن و در واقع بهبود سلامت آن ها نیز استفاده می شود و واقعا مثمر ثمر است.
اگر سرپرست یک فرد مسن نمی تواند در این مراحل حضور داشته باشد، ترتیبی را برای یک پرستار یا درمانگر در مراقبت روزانه بزرگسالان ترتیب دهید. این ارائه دهندگان اغلب همان استراتژی هایی را ارائه می دهند که ما در این جا در مورد آن ها صحبت می کنیم. فرصت هایی را برای خانواده و دوستان فراهم کنید تا از مکان های مختلف دیدن کنید و چنین ملاقات هایی را به طور مرتب ترتیب دهند.

۲. آموزش سالمندان برای سالمندی موفق

اصول اولیه رسانه های اجتماعی را آموزش دهید. فیس بوک و اینستاگرام راه های فوق العاده ای برای ارتباط سالمندان با خانواده و آگاهی از رویداد ها در جوامع و جهان هستند.
فرصت هایی را برای فرد مسن برای تعامل، آموزش و پرورش کودکانی مانند نوه ها یا کودکان در یک مرکز مراقبت روزانه فراهم کنید. این یک استراتژی فوق العاده موثر برای کمک به افراد مسن است که احساس می کنند وجود معناداری دارند. و تأثیر بسزایی در بهبود و حفظ سلامتی آن ها دارد. علاوه بر آن این ارتباط مزیت های زیادی نیز برای کودکان به همراه دارد. برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله وابستگی کودک به پدربزرگ و مادربزرگ را پیشنهاد می کنیم.

3- تاثیر تغذیه سالم و ورزش در سالمندی موفق

یک برنامه ورزشی طراحی یا ترتیب دهید و راهی برای تشویق افراد مسن برای پیروی از آن ارائه دهید. نیاز های تغذیه ای فرد را بشناسید، به ویژه نیاز به ویتامین ها و مواد معدنی از جمله آهن. چند کتاب در این زمینه تهیه کنید یا از اینترنت کمک بگیرید.
اطمینان حاصل کنید که فرد از خودش مراقبت می کند و به درستی غذا می خورد. رفع وعده های غذایی خاص، ارائه غذا های لذیذ، صرف غذا یا صرف شام می تواند برای هر کسی صرف نظر از سن، سرگرم کننده و هیجان انگیز باشد. بسیاری از افراد سالمند از تغذیه خود غافل می شوند. تغذیه نامناسب می تواند انواع مشکلات روحی و جسمی را در افراد مسن ایجاد کند. در چنین شرایطی مــشاوره تغذیه می تواند بسیار کمک کننده باشد.

4- کمک در بهبود احساسات و روابطشان و سالمندی موفق

اطمینان حاصل کنید که یک فرد مسن این فرصت را دارد که زیبا به نظر برسد و لباس های زیبا داشته باشد. اطمینان پیدا کنید که فرد در مکان های عمومی بیرون می رود و سعی می کند غذا بخورد یا در یک رویداد عمومی شرکت کند و از ظاهر خود احساس خوبی داشته باشد.
همچنین که عزیزان سالمند خود را در بحث های مهم خانوادگی شرکت دهید. به آن ها فرصت دهید تا نظرات و تجربیات خود را در اختیار شما قرار دهند در حالی که شما تصمیمات مالی، زندگی، تحصیل و شغل را می گیرید.  

چگونه نگرش بر سلامت، کیفیت زندگی و طول عمر ما تأثیر می گذارد.

به نظر می رسد شواهد تجربی یک دیدگاه کلی را اثبات می کند که افرادی که خوش بین و شاد هستند، سالم به نظر می رسند و فعالانه مشغول کار های خوب هستند. مطالعات تحقیقاتی گروهی از سالمندان را در طول این سال ها بررسی کرده است و نگرش و سلامت آن ها را مورد بررسی قرار داده است. به طور کلی، هر چه نگرش افراد بهتر باشد؛ سلامتی و طول عمر آن ها بیشتر است.
با این حال، این مطالعات باید با دقت طراحی شوند. ممکن است ناهنجاری هایی در این فرض وجود داشته باشد که نگرش بر ســلامت روان، کیفیت زندگی و طول عمر ما تأثیر می گذارد. این امر به ویژه هنگامی رخ می دهد که تغییرات عمده ای در زندگی مانند بازنشستگی رخ می دهد.
برخی افراد از شغل خود متنفرند و رضــایت شغلی ندارند و نگرش آن ها خوب نیست. بازنشستگی فرصتی را برای چالش های جدید و احتمالاً شغلی متفاوت به ارمغان می آورد. برای این افراد، به طور کلی بهبود در سلامت، کیفیت زندگی و طول عمر وجود دارد. برای دیگران، بازنشستگی یا مرگ همسر ممکن است نگرش نامطلوبی نسبت به زندگی ایجاد کند. افسردگی و رضــایت از زندگی، سلامتی و طول عمر را تحت تأثیر قرار می دهد. حتی بدون افسردگی، عدم اشتیاق برای زندگی تأثیر منفی بر آینده خواهد داشت.  

سالمندی موفق |باورهای نادرست درباره پیری

سالمندان باید بتوانند بپذیرند که تفاوت های زیادی بین همه ی افراد صرف نظر از نژاد، جنس، مذهب، صــفات شخصیتی وحتی سن وجود دارد. از مهمترین اشتباهات درباره سالمندی ارتباط سالمندی با بیماری است. بیشتر افراد بر این باورند که فرد در سالمندی لزوما بیمار خواهد بود. نظر اشتباه دیگر ناتوانی در یادگیری است، اخــتلالات یادگیری؛ ناتوانی جسمی و روحی و ... تمام این باور ها درباره دوران سالمندی یک کلیشه اشتباه است. در زیر به بررسی برخی از این باورهای اشتباه پرداخته می شود.

۱. پیر بودن یعنی بیمار بودن

سه پیش ساز اصلی بیماری های مزمن: فــشار خون بالا، کلسترول بالا و سیگار کشیدن است که در سال های اخیر کاهش چشمگیری داشته است. کاهش قابل توجهی در آرتریت، تصلب شرائین، زوال عقل، فشار خون بالا، سکته مغزی، آمفیزم وجود دارد و امروزه مراقبت های دندانپزشکی بهتری وجود دارد.
نه تنها می توان بیماری های مزمن را کنترل کرد، بلکه آن چه واقعاً اهمیت دارد تعداد بیماری های مزمن فرد نیست، بلکه توانایی آن ها در عملکرد پیشگیرانه از بیماری های مزمن است.
روشی برای تعیین توانایی افراد و حتی توسعــه فردی سالمند برای مستقل ماندن وجود دارد:توانایی آن ها برای مدیریت مراقبت شخصی خود، و تعدادی از فعالیت های زندگی روزانه که می توان بدون مشکل انجام داد. (مثل غذا خوردن، حمام کردن، نظافت، لباس پوشیدن، انتقال از تخت یا صندلی و بی اختیاری است.) امروزه تنها 5 درصد از همه سالمندان در خانه سالمندان زندگی می کنند. این درصد نه تنها از بالاترین میزان 6.3 درصد در ۳۰ سال قبل کاسته شده است بلکه به این معنی است که 95 درصد از افراد مسن به طور مستقل در جامعه زندگی می کنند. حدود 10 درصد از افراد بالای 65 سال مبتلا به بــیماری آلزایمر هستند، اما 90 درصد آن ها مبتلا نیستند.

2- سبک زندگی و تاثیر آن بر سالمندی موفق

بیماری های مزمن، رژیم غذایی، ورزش و سیکار کشیدن از عوامل تاثیر گذار بر روند پیری و کارآمدی در آن دوران است. اگر عوامل موثر بر روند پیری (و عوامل خطر ساز سلامتی) را کنترل کنیم، می توانیم سرنوشت سلامتی خود را بهتر در دست بگیریم.
بسیاری از بیماری ها را می توان با رژیم غذایی و شیوه زندگی از خود دور کرد یا به تاخیر انداخت. بیماری هایی مانند فشار خون بالا، چربی شکم (وزن بیش از حد)، دیابت یا قند خون، کاهش عملکرد ریه، کلیه، سیستم ایمنی و تراکم استخوان.
توانایی ذهنی، روابط اجتماعی و بــرقراری ارتباط با دیگران نیز عوامل مهمی در تعیین وضعیت جسمانی افراد مسن است. پیوند بین ذهن و بدن ارتباط قوی ای است.

3. تداوم یادگیری مهمترین ملاک سالمندی موفق

افراد مسن می توانند چیز های جدیدی یاد بگیرند. سه عامل مهم در تقویت ذهنی عبارتند از:

• فعالیت بدنی منظم و ورزش ذهــن
• حمایت اجتماعی قوی
• اعتقاد به توانایی افراد برای اداره آن چه زندگی ارائه می دهد.

هر سه ویژگی سه گانه ای که عملکرد ذهنی قوی را پیش بینی می کنند؛ می توانند حتی در سنین سالمندی نیز افزایش یابند. افراد مسن با موفقیت آموخته اند که از فناوری های جدید مانند پردازنده های غذا، اجاق های مایکروویو، دستگاه های خودپرداز، VCR و حتی رایانه استفاده کنند. آن چه در سنین بالا سبب یادگیری دشوار می شود، انواع یادگیری است که نیاز به سرعت، هماهنگی جسمانی و قدرت عضلانی دارد. حافظه کوتاه مدت به طور کلی برای افراد مسن ضعیف تر است، اما آموزش و تمرین حافظه می تواند به تقویت حافظه کوتاه مدت در افراد مسن کمک کند. کارکردن با سرعت بیشتر، تمرین مهارت های جدید و ادامه به تمرین بدون خجالت و شرمندگی می تواند به بهبود کارکرد ذهن کمک کنید.
برای رسیدن به این اهداف ارزشمند می توانید با مشاوران حامی هنر زندگی در تماس باشید. برای کسب اطلاعات بیشتر از مشاوره تلفنی کلیک کنید.