سندروم استکهلم | عاشق گروگانگیرم شدم!

سندروم استکهلم یک بیماری روانی مرتبط با آدم ربایی و شرایط گروگانگیری است که زندگی شخص قربانی را تحت تاثیر قرار می دهد اما در بین مردم عادی هم ممکن است شاهد این بیماری باشید. برخی از افراد عادی نیز در پاسخ به ضربه های روحی ممکن است دچار وضعیت روانی مشابهی شوند. برای دریافت مشاوه تلفنی فردی کلیک کنید.

 

سندروم استکهلم

این سندروم یا بیماری روانی اغلب در یک رابطه که یکی از طرفین قربانی شرایطی است که طرف دیگر به او تحمیل کرده و او را استثمار کرده یا گروگان می گیرد.

سندروم استکهلم یک پاسخ معیوب به گروگان گیر و شخص سوء استفاده کننده است و زمانی رخ می دهد که گروگان یا شخص مورد سوء استفاده با شخص گروگان گیر و سوء استفاده گر پیوند عاطفی برقرار می کند. آنچه در این شرایط به وجود می آید همزاد پنداری و همدلی قربانی با گروگانگیر و اهداف اوست و حتی ممکن است نسبت به گروگان گیر احساس ترحم کند و دیگر نتواند درست تصمیم بگیرد و نسبت به فرد گروگان گیر دچار اختلال احساسات می شود، زیرا اصولا و مطابق با منطق فرد قربانی نباید گروگانگیر را دوست داشته باشد یا برای او دل بسوزاند.

آنتونیو داماسیو با تحقیقی که بر روی بیماران دارای اختلالات عصبی انجام داد  و با مشاهده رفتار خاص و اختلال تصمیم گیری  و بیان احساسات به طور همزمان در آنها این فرضیه را بیان کرد احساسات در فرایند منطقی تصمیم گیری نقش اساسی دارند. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه نقش احساسات در تصمیم گیری کلیک کنید.

تاریخچه سندروم استکهلم

این اصطلاح نخستین بار توسط رسانه ها در سال 1973 برای توصیف شرایط گروگان هایی که در یک دزدی در شهر استکهلم سوئد گرفتار شدند، به کار رفت. در این ماجرا گروگان ها پس از رهایی، از گروگان گیرها شکایت نکردند و از آن ها دفاع کردند. سندروم استکهلم از بیماری های روانی که است که در آن بیمار احساسات متضادی نشان می دهد. به این خاطر که فرد بیمار به جای احساس نفرت و ترس نسبت به عامل آزار دهنده، به آن علاقه نشان می دهد.

این بیماری بیشتر در قربانیان آزارهای جنسی یا قاچاق انسان و یا محدودیت های مذهبی دیده می شود. کسانی که در سایر مواقع استرس زای زندگی احساس درماندگی می کنند یا حاضرند برای بقای خود دست به هر کاری بزنند بیشتر مستعد ابتلا به این اختلال هستند.

چه کسانی به سندروم استکهلم مبتلا می شوند

به طور دقیق مشخص نیست چه کسانی ممکن است به این بیماری مبتلا شوند اما موقعیت هایی وجود دارد که قرار گرفتن در آنها می تواند محرک و بستر لازم برای ابتلای برخی از افراد به این بیماری باشد از جمله موارد زیر:

• موقعیت گروگانگیری که چندین روز یا هفته طول بکشد
• بین گروگان و گروگان گیر رابطه عاطفی برقرار شود
• گروگان گیر حس کند گروگان او فردی به خطر است
• گروگان گیر رفتار ناپسندی نداشته باشد

علت سندروم استکهلم

بنابر روان شناسی رفتارگرا متخصصین حوزه سلامت روان معتقد هستند که این بیماری زمانی رخ می دهد که گروگانگیر در ابتدا و به شکلی عمدی جان و سلامتی شخص قربانی را تهدید کند و بعد از یک کشمکش تصنعی و وانمودی تصمیم بگیرد که از جان قربانی بگذرد. قربانی در این شرایط برای از بین رفتن خطر و تهدید نسبت به گروگان گیر احساس قدردانی پیدا می کند. در این میان موقعیت بالا، شخیصیت گروگان گیر و قدرت او می تواند به شکل گیری این رفتار قربانی کمک کند.

 

علائم سندروم استکهلم

سندروم استکهلم به عنوان یک بیماری روانی شناخته شده است که نشانه ها و علائمی دارد و فرد مبتلا این علائم را در رفتار خود و در مقابل سوء استفاده گر انجام می دهد. افرادی که مبتلا به این سندروم هستند نشانه های زیر را دارا می باشند

• داشتن حس مثبت و مثبت اندیشی به گروگان گیر و شخص سوء استفاده کننده
• همدردی با افکار گروگان گیر
• داشتن حس منفی نسبت به فرد ناجی و پلیس که برای آزادی او تلاش می کنند
• داشتن احساسات منفی نسبت به اعضای خانواده و دوست صمیمی
• حمایت از اقدامات فرد گروگانگیر و دلایل انجام کارش
• پشتیبانی از گروگانگیر در وضعیت گروگانگیری

برخی علائم و نشانه ها در فرد مبتلا به سندروم استکهلم ممکن است علائم استرس پس از سانحه باشد مانند نمونه های زیر:

• یادآوری مدام اتفاقی که در گذشته افتاده
• سوءظن، تحریک پذیری، اضطراب
• اختلال در تمرکز و حواس پرتی
• عدم لذت از چیزهایی که قبلا لذت بخش بوده و ناتوانی از  احساس آرامش

موقعیت های مختلف سندروم استکهلم

سندروم استکهلم براساس یک موقعیت سرقت از بانک و گروگانگیری شکل گرفت اما علائم و رفتارهای آن در قربانی های سایر حوادث آسیب زا نیز دیده می شود به عنوان نمونه موقعیت های زیرا می تواند از موقعیت های سندروم استکهلم دانست

• آزار جنسی، عاطفی
• کودک آزاری
• قاچاق جنسی انسان
• سوءاستفاده در رابطه
• سوءاستفاده در رابطه کارفرما و کارمند

 

انواع سندروم استکهلم

بنابر موقعیتی که محرک و بستر لازم را برای ابتلا به بیماری استکهلم برای یک فرد ایجاد می کند سندروم استکهلم دارای انواع متفاوتی خواهد بود که در ادامه به چند نمونه از آنها اشاره شده و شرح داده می شود.

1-سازمانی

این بیماری در روابط کاری علت های مختلفی دارد و عموما زمانی اتفاق می افتد که کارمندان برای مدت طولانی و چند ساله در یک سازمان مشغول به کار هستند . سوابق کاری کارمندان باعث ایجاد حس وفاداری آنها شده و باعث می شود علی رغم مشاهده کارها و رفتارهای منفی از سوی کارفرما، این رفتارهای سوء استفاده گرانه را توجیه می کنند. برای دریافت مشاوره شغلی کلیک کنید.

زمانی که رفتارهای توهین آمیز و تحقیرآمیز را تجربه می کنید اما دست به توجیه آنها می زنید و می پذیرید که این رفتارها در محیط کار اتفاق می افتد به این سندروم دچار شده اید. موارد تحقیر و توهین و رفتارهای منفی در کنار ترس از اخراج و از دست دادن کار باعث تشدید این سندروم در بین کارمندان می شود. نگرانی از اخراج شدن می تواند شرایط سوء استفاده های دیگر از جمله سوء استفاده جنسی را نیز فراهم کند. اغلب قربانیان این سندروم در بین زنان هستند و مهم ترین راه مقابله با این پدیده افزایش عزت نفس و اعتماد به نفس است.

2-سندروم استکهلم معکوس

این سندروم که به آن سندروم لیما نیز گفته می شود به طور دقیق معکوس سندروم استکهلم است یعنی جای قربانی و شخص سوء استفاده کننده عوض می شود و تاریخچه این نوع سندروم به گروگانگیری جنبشی در سفارت ژاپن در شهر لیما برمی گردد. در این سندروم گروگانگیر با گروگان رفتار مناسبی دارد و حتی گاهی نیز کاری می کند تا بتواند او را نجات دهد. همچنین درمورد اختلالات روانی ترسناک بخوانید.

3-در روابط عاطفی

به عنوان انسان صرف نظر از زن یا مرد بودن ممکن است در رابطه عاطفی دچار این سندروم بشوید. حتی ممکن است تا جایی پیش بروید که خودتان را نادیده بگیرید و به تحمل هر آزاری تن بدهید. در سندروم استکهلم عاطفی یکی از طرفین رابطه عاطفی مورد آزار و اذیت کلامی، جنسی و عاطفی قرار می گیرد و به هر سختی تن می دهد تا شریک احساسی او خوشحال و راضی باشد بنابراین رفتارهای تحقیرآمیز و آسیب زای مخاطب را برای خود و دیگران توجیه می کند. ممکن است از فرد قربانی در رابطه عاطفی این جملات را بشنوید. برای دریافت مشاوره روابط عاطفی کلیک کنید.

• دست بزن داره اما ولی ته دلش هیچی نیست
• من رو توی جمع تحقیر می کنه اما می دونم دوستم داره

و نمونه هایی از این موارد که فرد در حال تخریب از سوی مخاطب است اما همچنان رفتارهای او را توجیه می کند و در رابطه باقی می ماند.

4-سندروم استکهلم زنان

همانطور که پیشتر اشاره کردیم زنان بیش از مردان در معرض این سندروم قرار می گیرند به این دلیل که زنان بیش از مردان تحت تاثیر احساسات قرار می گیرند و طعمه خوبی برای استثمار به حساب می آیند. فطرت و ذات زنان نیاز به محبت و توجه است و این موهبت الهی می تواند باعث شود که تحت شرایط سوء استفاده قرار بگیرند.

بیشتر کسانی هم که در نقش سوء استفاده گر ظاهر می شوند مردانی هستند که علی رغم آگاهی از این موضوع وارد رابطه شده و با فریب و رفتارهای متظاهرانه از زنان دلربایی می کنند تا به مقاصد خود برسند. تصمیم گیری برای زنان در این شرایط نیازمند هوش اجتماعی بالایی است که مهارتی اکتسابی است و با تمرین می توان آن را به دست آورده و تقویت کرد.

عواملی که باعث می شود زنان در شرایط قربانی در روابط قرار بگیرند کمبود عزت نفس و اعتماد به نفس است که شرایط خانواده، کمال گرایی، قضاوت و تخریب خود از عوامل عزت نفس پایین در بین زنان است که برای تقویت آن می بایست زنان دست از قضاوت خود بردارند، توانایی های خود را باور داشته باشند و در مقابل خواسته های غیرمعقول دیگران سر خم نکنند.

 

تشخیص سندروم استکهلم

با عنایت به این که سندروم استکهلم توسط انجمن روان پزشکی امریکا به عنوان بیماری شناخته شده نمی شود ممکن است متخصصین سلامت روان نیز شرایط این سندروم را ختلال روانی یا به عنوان بیماری تشخیص ندهند اما با این وجود متخصصین حوزه سلامت روان رفتارهای مرتبط با اتفاقات آسیب زننده را تشخیص داده و در این زمینه معیارهای تشخیصی اختلال استرس حاد  اختلال استرس پس از سانحه شبیه به نشانه های سندروم استکهلم است.

 

روش های درمان

در مسیر درمان این سندروم لازم است فردی که دچار این وضعیت می شود نقاط ضعف شخصیتی خود را بشناسد و به دنبال برطرف کردن آن ها خود را از قرار گرفتن در معرض آسیب های جسمی و روحی نجات دهد. درمان این بیماری می تواند به شما کمک کند تا:

• تجربیاتی که در این زمینه داشته اید درک کنید
• درک کنید رفتار دلسوزانه ای که با گروگانگیر داشته اید در جهت حفظ بقای خودتان بوده
• یاد بگیرید که چطور می توانید امید به زندگی داشته و همچنان به زندگی خود ادامه دهید

1-دریافت کمک حرفه ای و شناخت زبان بدن

اگر علائم این سندروم را در رفتار خود مشاهده می کنید قبل از این که در معرض سوء استفاده بیشتر قرار بگیرید به یک روان شناس و روان درمانگر خوب مراجعه کنید و مشاوره بگیرید تا بتوانید راحت تر مشکلات رفتاری خود را شناسایی کنید، علل آن را بشناسید و درصدد درمان آنها برآیید. برای دریافت مشاوره تلفنی کلیک کنید.

یادگیری این مهارت به شما کمک می کند که در مواقع لزوم بتوانید رفتارهایی که افراد دروغگو نشان می دهند بشناسید و متوجه شوید صحبت ها و رفتارهای مخاطب شما تا چه اندازه اغواگرانه و فریب کارانه است و قصد سوء استفاده از شما را دارد. لیلیان گلاس نیز در کتاب زبان بدن دروغگوها به مخاطب آموزش می دهد که چطور با استفاده از زبان بدن دروغگوها را بشناسد.

2-تقویت عزت نفس و هوش هیجانی

عزت نفس یک اهرم بسیار محکم برای روبرویی با مسائل و چالش های مختلف در طول زندگی است. کسی که عزت نفس بالایی دارد کمتر از دیگران در معرض آسیب های ارتباطی و اجتماعی قرار می گیرد و بهتر و هوشمندانه تر رفتار می کند و می تواند موقعیت های سر راه خود را به درستی شناخته و مدیریت کند. با استفاده از شیوه های افزایش عزت نفس و مطالعه کتاب های مرتبط با عزت نفس به تقویت این خصیصه در وجود خود بپردازید .

هوش هیجانی به معنای درک شرایط و موقعیت های مختلف احساسی و بازخورد مناسب به آنها است. یعنی بتوانید به یک موقعیت احساسی پاسخ مناسب بدهید بدون این که بیش از اندازه هیجان زده شوید یا واکنشی رفتار کنید. افرادی که هوش هیجانی پایینی دارند بیشتر در معرض سوء استفاده قرار می گیرند زیرا به درستی نمی توانند با احساسات خود ارتباط برقرار کنند و به موقع و به جا ابراز وجود کنند نمی توانند درست حرف و منظور خود را برسانند و زمینه را برای فرد سوء استفاده کننده فراهم می کنند.

 

سخن آخر

سندروم استکهلم همانطور که در متن به آن اشاره شده است فقط مربوط به موقعیت گروگان گیری نیست و می تواند تمام موقعیت هایی را شامل شود که از یک فرد سوءاستفاده می شود اما او علی رغم این که متوجه موضوع است نسبت به اصلاح آن اقدام مثبتی انجام نمی دهد و اینکار شاید بدترین ظلمی است که فرد در حق خود می کند. برای دریافت خدمات مشاوره روانشناسی کلیک کنید.