رهایی از درماندگی آموخته شده | علائم و راه های مقابله با آن

خوشحال می شویم برای دیدن ویدیوهای مرتبط با رهایی از درماندگی آموخته شده پیج اینستاگرام دکتر فرزاد طباطبایی را دنبال کنید.

آیا تا به حال با خود فکر کرده اید که چه کار هایی را می توانید انجام دهید تا از شرایط بدی که در آن گرفتار شده اید رهایی یابید؟در بسیاری از مواقع انسان ها در هنگام روبرو شدن با شرایط وخیم، سعی می کنند بتوانند به نحوی این شرایط را تغییر داده و بتوانند خود را از آن رهایی دهند. اما برخی مواقع نیز پیش خواهد آمد که انسان ها در هنگام روبرو شدن با شرایط، تسلیم سرنوشت شده و هیچ تلاشی در راستای تغییر شرایط انجام نمی دهند. به این وضعیتی که برخی انسان ها در آن گرفتار می شوند، درماندگی آموخته شده می گویند. این مقاله در پی آن است که ابعاد مختلف درماندگی آموخته شده را بررسی نماید. جهت کسب اطلاعات بیشتر در حوزه مهارت تاب اوری کلیک کنید.  

درماندگی آموخته شده چیست؟

در حقیقت درماندگی آموخته شده افرادی را به خود گرفتار می کند که این افراد مدت طولانی را در شرایطی به سر برده اند که پر از استرس بوده و نمی توانسته اند بر اوضاع کنترل داشته باشند. به همین دلیل تلاش این افراد نتوانسته است باعث شود که شرایط تغییر کند و به همین دلیل، آن ها دیگر یاد گرفته اند که در هر شرایطی که برایشان پیش می آید تسلیم سرنوشت باشند. این افراد یاد گرفته اند که به هیچ وجه نمی توانند شرایط را تغییر دهند حتی اگر بستری برای تغییر شرایط به وجود آمده باشد. افرادی که به درماندگی آموخته گرفتار شده اند، استفاده از فرصت را فراموش کرده اند. برای دریافت اطلاعات بیشتر در حوزه تغییر رفتار کلیک کنید.
به همین دلیل حتی اگر فرصتی برای ایشان به وجود آید، در راستای تغییر شرایط بد خود، تلاشی نمی کنند و فرصت بدست آمده، از دست می رود. اما نکته ی قابل تامل این است که تنها انسان هایی به درماندگی آموخته شده مبتلا می شوند که قبل از آن در شرایطی بوده اند که هر تلاشی برای تغییر آن کرده اند، به نتیجه نرسیده اند و نتوانسته اند شرایط را تغییر دهند. به همین دلیل آموخته اند که هرگز توانایی تغییر هیچ شرایطی را ندارند و نمی توانند شرایط نامناسب را تغییر دهند. برای کسب اطلاعات بیشت درباره تغییر زندگی کلیک کنید.

اینفوگرافیک رهایی از درماندگی آموخته شده

تعریف درمانگری آموخته شده به زبان ساده

آیا تا به حال با خود تصور کرده اید که در سیرک ها چگونه فیل ها را آن قدر مطیع و آرام بازی می دهند و سپس به همان آرامی آن ها را از معرکه دور می کنند؟ فیل ها حیواناتی هستند با قدرت و توانایی جسمانی بالا. اما به نظر شما چطور ممکن است که یک فیل به این سادگی بتواند مطیع به دستورات باشد؟ در حقیقت فیل ها را به صورت درمانگری آموخته شده به بند می کشند، به این گونه که این حیوانات از زمانی که متولد می شوند به پای ایشان طنابی بسته و آن ها را به بند می کشند. سپس این حیوانات هر چقدر تلاش می کنند طناب را پاره کنند، این توانایی را ندارند و در نهایت تسلیم می شوند.
همین امر موجب می شود به مرور زمان و هنگامی که بزرگ تر شده و قدرت و توان می گیرند نیز در ذهن خود همچنان تصور کنند که این توانایی را ندارند که این طناب را پاره و خود را رها کنند. به این ترتیب این افراد می توانند با این روش به بهترین و ساده ترین شکل ممکن فیل ها را در بند طناب زندانی کنند. انسان ها نیز به همین صورت پس از آن که مدت زیادی در معرض عوامل و شرایطی قرار بگیرند که توانایی تغییر آن را نداشته باشند، به تدریج این ذهنیت برایشان شکل می گیرد که در هر گونه شرایطی باید تسلیم سرنوشت بود و نمی شود آن را تغییر داد حتی اگر فرصت تغییر فراهم باشد.  

درماندگی آموخته شده در انسان ها

افرادی را تصور کنید که از گذشته و دوران کودکی خود در هنگام بر خورد با افراد دیگر، ناتوان بوده و ناتوانی خود را به نحوی با احساس خجالت زدگی به دیگران نشان می داده اند. این افراد هنگامی که تلاش کرده اند تا بتوانند خود را از این احساس رهایی دهند و مشاهده کرده اند که نمی توانند بر احساس خجالت خود در هنگام برخورد با دیگران غلبه کنند، از همین رو در بزرگسالی نیز خود را به نحوی تسلیم کرده اند و نتوانسته اند که حتی در بزرگسالی هم بر خجالت خود غلبه کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه درمان کودک خجالتی کلیک کنید.
به این صورت انسان هایی که این چنین هستند به درماندگی آموخته شده مبتلا می باشند. یا کودکی را تصور کنید که در دوران کودکی خود نتوانسته است دوچرخه سواری بیاموزد. در نتیجه این فرد با توجه به تلاش های گسترده ای که در جهت یادگیری دوچرخه انجام داده است، اما همچنان نتوانسته یاد بگیرد و به همین دلیل تسلیم شده است. در واقع او با خود اندیشیده است که هیچ گاه نمی تواند دوچرخه سواری را یاد بگیرد و با به وجود آمدن این نگرش در وی، حتی پس از بزرگسالی نیز همچنان نمی تواند دوچرخه سواری را یاد بگیرد.  

تفاوت درماندگی آموخته شده در افراد مختلف

شاید تا به حال مشاهده کرده باشید که کودکی در هنگام مواجه شدن با مسئله های ریاضی دچار ضعف شده و با وجود همه ی تلاش هایی که می کند باز هم نتواند در حل ریاضیات موفق باشد. چنین افرادی با خود می اندیشند که هرگز نمی توانند در هنگام مواجهه با مسئله های ریاضی به حل آن ها بپردازند. اما در برخورد با مسائل حساب رسی در مغازه و یا به منظور خرید اقلام منزل، همه ی حساب ها را به طور کاملا صحیح انجام می دهد. یعنی در واقع به همه ی مسائل ریاضی ناتوانی خود را ابراز نمی کنند بلکه صرفا در مسائل خاص از عهده ی حل آن ها بر نمی آید. برای کسب اطلاعات بیشتر درمورد اختلال یادگیری ریاضی کلیک کنید.
اما بسیاری از افراد هم وجود دارند که برای مثال در بحث ریاضی، در همه ی مسائل ریاضی دچار مشکل می باشند و در حل این نوع مسائل عاجز هستند. علت این تفاوت در نحوه ی نگرش انسان ها است. افرادی که منفی بافی بیشتری دارند و یا در تلاش هستند تا هر رویدادی را به گردن سرنوشت بیندازند گویی که نمی توانند شرایط را تغییر دهند، بیشتر از افرادی که همه ی تلاش خود را برای حل مسائل و تغییر شرایط می کنند، در معرض درماندگی آموخته شده خواهند بود. به همین دلیل با توجه به نوع نگرش افراد، تفاوت بسیاری در این زمینه بین انسان های مختلف وجود دارد.  

درماندگی آموخته شده در کودکان

در واقع درماندگی آموخته شده می تواند ریشه در تعارضات دوران کودکی افراد داشته باشد. هنگامی که والدین نقش خود را به طور کامل و صحیح برای کودک خویش ایفا نمی کنند و به خواسته های وی بی توجه اند، در این هنگام است که کودک دچار درماندگی آموخته می شود. حتی در بسیاری از مواقع پیش می آید که کودکانی که سرپرست نداشته و در مراکز و پرورشگاه ها بزرگ می شوند، به دلیل کمبود توجه و همین طور به دلیل احساس نیاز خود به والدین اصلی، می توانند در همان سنین پایین به درماندگی آموخته شده مبتلا شوند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه والدین سمی کلیک کنید.
در حقیقت کودکان می توانند بیشتر از بزرگسالان در معرض چنین شرایطی باشند. زیرا کودکان از آگاهی بسیار پایین تری نسبت به بزرگسالان برخوردار هستند و درصد قرار گیری در چنین وضعیتی برای کودکان بیشتر است. اغلب کودکانی که در درس های خود در همان ابتدای تحصیل ضعیف واقع شده و با تلاش نیز نمی توانند به تسلط کافی به درس های مدرسه برسند، نگرشی که در ذهن ایشان شکل می گیرد که نمی توانند این شرایط را تغییر دهند و باید با این موضوع کنار آمده و تسلیم سرنوشت باشند.
در هنگامی که کودکان در چنین شرایطی قرار می گیرند، ابتدا بسیار تلاش می کنند تا خود را از این شرایط رهایی دهند اما به تدریج با ضعیف شدن امید در ایشان، به مرور دچار درماندگی آموخته شده و تسلیم سرنوشت می شوند. در واقع دیگر تلاشی برای تغییر شرایط نمی کنند حتی اگر فرصت تغییر فراهم باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر از مشاوره تلفنی کلیک کنید.

علائم در کودکان

به منظور این که اغلب تعارضات دوران بزرگسالی نیز مربوط به زمان کودکی است، از همین رو باید علائم آن در کودکی را شناخته و به آن ها آگاهی داشته باشید تا اگر این علائم را در کودکان خود مشاهده کردید، برای رفع آن به روانشناسان و مشاورانی که در حوزه ی کودکان فعالیت می کنند، مراجعه کنید.
از جمله علائم بسیار آشکار این است که کودکانی که به درماندگی آموخته شده مبتلا گشته اند، تلاشی برای به موقع انجام دادن کار ها نمی کنند و دائما کارهای خود را به تعویق می اندازند. این کودکان نمی توانند از عزت نفس بالایی برخوردار باشند و همیشه درحال تفکر با خود درمورد عزت نفس ضعیف خویش هستند. دست از تلاش و کوشش برداشته و سعی در تغییر شرایط نمی کنند. برای دریافت اطلاعات بیشتر در حوزه عزت نفس پایین کلیک کنید.
این کودکان در حقیقت انتظارات خود از موفقیت را به قدری کاهش داده اند و به همین منظور تلاش گسترده ای برای کسب موفقیت نمی کنند. در هنگامی که با مشکل روبرو می شوند، به جای تلاش کردن به منظور رفع آن مشکل، خود را به گونه ای تسلیم سرنوشت می دانند. کودکانی که درماندگی آموخته شده دارند، در هنگامی که موفقیت سایر هم سن و سالان خود را می بینند، این موفقیت را به شانس و اقبال ربط می دهند و با خود تصور نمی کنند که این افراد برای کسب موفقیت خویش تلاش گسترده کرده اند. در صورتی که کودک شما چنین علائم و چنین نگرشی را در زندگی خویش برای خود به ارمغان آورده بود، می باید به این علائم توجه کرده و کودک را به روانشناسان ارجاع دهید. برای اطلاع بیشتر در زمینه موفقیت در زندگی کلیک کنید.  

آسیب های روانی که درماندگی آموخته شده بر افراد می گذارد

درماندگی آموخته شده در واقع می تواند برای افرادی که از اختلالاتی همچون افسردگی حاد و همچنین اختلال ترس پس از سانحه رنج می برند، به نحوی عامل افزایش و شدید تر شدن این اختلالات باشد. همان طور که پژوهش های روانشناسی در سال های اخیر نشان داده اند که در زنانی که در خانه دچار خشونت خانگی توسط همسر خود شده اند و یا دچار خشونت خانگی توسط برادر یا پدر خود شده اند، درماندگی آموخته شده میتواند در این افراد موجب تشدید اختلال استرس و همچنین افسردگی شود. جهت دریاقت اطلاعات بیشتر درمورد علائم افسردگی کلیک کنید.
غالبا افرادی که مدت زمان زیادی را با اختلال اضطرابی مزمن درگیر هستند، پس از مدتی دست از تلاش برداشته و به نحوی تسلیم شده اند. این افراد به تدریج دچار درماندگی آموخته شده می شوند و دیگر تلاشی به منظور کاهش اضطراب مزمن خود نمی کنند. به تدریج این افراد به گونه ای می شوند که در هنگام مواجه شدن با هر نوع مشکلی نمی توانند با آن غلبه کنند و دست از تلاش بر می دارند. همین ویژگی به تدریج بستر ایجاد سایر اختلالات روانشناختی دیگر را نیز فراهم می کند. برای کسب اطلاعات بیشتر درحوزه بیماری های روانی کلیک کنید.  

راهکار هایی برای مقابله با آن

در واقع می توان این نوید را داد که افراد می توانند این شرایط را کاهش داده و به تدریج خود را از درماندگی آموخته شده رهایی دهند. درمان شناختی رفتاری می تواند یکی از راهکار هایی باشد که در کاهش این شرایط در افراد تاثیر گذار است. به نحوی که با آگاهی از افکار و نگرش هایی که باعث شده اند فرد به درماندگی آموخته شده مبتلا شود، می توان این نوع نگرش های منفی را ازبین برد و به جای آن افکار مثبت را جایگزین این نوع تفکرات کرد.
البته این کار بر عهده ی روانشناسان است و اگر اطرافیان هم سعی دارند در جهت کاهش تفکرات منفی افراد تلاشی کنند، باید ابتدا با روش های درمانی آشنایی داشته باشند. از آن جایی که به طور کلی این آگاهی وجود دارد که ورزش و فعالیت بدنی موجب افزایش سلامت روانی در افراد می شود، از همین رو تمرینات ورزشی می تواند از جمله راهکار های بسیار مناسب در کاهش درماندگی آموخته شده برای افراد باشد. برای دریافت اطلاعات بیشتر درمورد سلامت روان کلیک کنید.  

سخن آخر

درماندگی آموخته شده می تواند زندگی افراد را به نحوی کاملا منفی تحت تاثیر قرار دهد. به صورتی که افرد پس از ابتلا به این وضعیت، همه ی فرصت های زندگی خود را از دست داده و نمی توانند از بستر های موفقیتی که در دوره های گوناگون زندگی برای این افراد فراهم شده است، در جهت افزایش سطح رفاه خویش، استفاده کنند. به این ترتیب فرصت های خود در زندگی را از دست خواهند داد. به همین دلیل با مراجعه به روانشناسان و مشاوران می توانید از رسیدن به چنین مرحله ای در زندگی خود که دیگر تلاشی برای تغییر شرایط نمی کنید، خودداری کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر از مشاوره روانشناسی کلیک کنید.